Σύγχρονοι τρόποι απάτης!

ΚΙΝΗΤΑ – ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ – ΔΑΝΕΙΑ ! ! ! Έχετε παρατηρήσει πως αυτά είναι τα προϊόντα που διαφημίζονται σχεδόν αποκλειστικά στις τηλεοράσεις; Εννέα στις δέκα διαφημίσεις αφορούν αυτές τις τρεις κατηγορίες προϊόντων! Ψάξατε ποτέ να βρείτε το γιατί; Θα προσπαθήσω να σας πω το πώς γίνεται όλη η δουλειά δε βάρος του άμοιρου καταναλωτή…

Κοινό χαρακτηριστικό των τριών αυτών κατηγοριών είναι ότι πρόκειται για προϊόντα των οποίων η εξόφληση απαιτεί τακτικές (συνήθως μηνιαίες) καταβολές δόσεων. Αυτό είναι το κλειδί για την ύπαρξη και την επιβίωση μιας εταιρίας στο δύσκολο και ανταγωνιστικό περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης που έφτασε στην πόρτα μας και δεν το πήραμε χαμπάρι. Οι τεχνοκράτες που διοικούν και σχεδιάζουν τις πρακτικές των εταιριών που εμπορεύονται αυτά τα προϊόντα, έχουν διδαχθεί στις περίφημες «σχολές διοίκησης επιχειρήσεων» ότι πρωτίστως πρέπει να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα της επιχείρησης. Άρα πρέπει να βρουν πελάτες που θα καταβάλλουν σταθερά ένα ποσό χρημάτων, ώστε να εξασφαλίσουν το «έχει λαμβάνειν» για την εταιρία τους. Όλο το διαφημιστικό τους οπλοστάσιο λοιπόν έχει προσανατολιστεί ώστε να επιτύχουν αυτό το στόχο.

Ας πάρουμε κάθε μια κατηγορία χωριστά. Πρώτα από όλα τις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας. Περιορίζομαι στο να σχολιάσω τον τρόπο λειτουργίας των εταιριών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα αφού αυτό μας αφορά άμεσα. Και οι τρεις εταιρίες (βγάζω έξω την Q αφού ακόμα ουσιαστικά βρίσκεται σε βρεφική ηλικία και δεν κατέχει παρά ένα πολύ μικρό κομμάτι της πίτας) ακολουθούν όμοιες πρακτικές. Πριν 15 περίπου χρόνια και έχοντας αντιληφθεί τον τεράστιο και σίγουρο τζίρο που επρόκειτο να υπάρξει στον τομέα τους, επένδυσαν τεράστια ποσά και εγκατέστησαν κεραίες σε κάθε βουνοκορφή της χώρας μας. Παλιότερα λέγανε πως στην ελληνική ύπαιθρο όπου κι αν κοιτάξεις θα δεις ένα βουνό με ένα άσπρο εκκλησάκι να ξεχωρίζει στην κορυφή του. Σήμερα όπου κι αν ρίξεις το βλέμμα σου βλέπεις βουνοκορφές με μεταλλικά τέρατα που σκίζουν τον ουρανό. Άσε που βάζουν και κρυμμένες κεραίες μέσα στις πόλεις για να μπορέσουν να «σηκώσουν» τον μεγάλο όγκο δεδομένων που πλέον διακινούν. Ας μην ασχοληθούμε όμως με τα τυχόν προβλήματα υγείας που προκαλούν, δεν είναι αυτό το θέμα μας.
Το κόστος όλων αυτών των εγκαταστάσεων αποσβέστηκε μέσα στα επόμενα χρόνια και τώρα πλέον απλώς εισπράττουν και ξοδεύουν μόνο για κάποιες χρειαζούμενες αναβαθμίσεις για να πουλήσουνε και «νέα» προϊόντα και «υπηρεσίες». Χρεώνουν όμως παρ’ όλα αυτά με υπέρογκα ποσά υπηρεσίες για τις οποίες εκείνοι δεν έχουνε κανένα κόστος, π.χ. για την αποστολή ενός SMS. Το SMS δεν τους κοστίζει τίποτα. Το δίκτυο εκτελεί αυτόματα την αποστολή, χωρίς να καταναλώνει ούτε καν περισσότερη ενέργεια, χωρίς να έχει φθορά λόγω ενδεχόμενης μηχανικής καταπόνησης. Το ίδιο συμβαίνει και με τις συνομιλίες ή με την μεταφορά δεδομένων. Δεν ισχυρίζομαι πως οι όλα αυτά πρέπει να γίνονται δωρεάν, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χρεώνονται με τις ληστρικές χρεώσεις των σημερινών τιμολογίων.
Εξασφαλίζοντας λοιπόν αυτά τα υπέρογκα κέρδη με τις υπερκοστολογήσεις, έχουν άφθονο διαθέσιμο χρήμα για να ρίξουνε σε τηλεοπτικές διαφημίσεις, σε ολοσέλιδες λαμπερές καταχωρήσεις στον έντυπο τύπο, σε διάφορων μορφών χορηγίες που υποτίθεται πως καλύπτονται από κάποιο μανδύα κοινωνικής παροχής. Σκοπός όλων αυτών είναι να πιπιλίσουν τα μυαλά των καταναλωτών και να τους κάνουν να αποδεχτούν τις καταπληκτικές προσφορές τους. Δίνουν «δωρεάν» συσκευές αν συνδεθείς με το τάδε απίστευτο πακέτο «δωρεάν» χρόνου ομιλίας (που όπως είπαμε πιο πάνω δεν τους κοστίζει τίποτε), αλλά με την προϋπόθεση πως θα κάνεις ετήσιο συμβόλαιο. Άσε το άλλο το εξωφρενικό: τις νέες «παροχές» που προσφέρουν στους καινούργιους πελάτες τους δεν τις απολαμβάνουν και οι παλιοί! (Θα το δούμε αυτό αργότερα και στις εταιρίες αυτοκινήτων και στις τράπεζες. Μην εκπλήσσεστε, όλοι στα ίδια πανεπιστήμια σπούδαζαν, σιγά μην διέφεραν οι πρακτικές τους…)
Έτσι λοιπόν οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας με άφθονο και πανάκριβο τηλεοπτικό χρόνο εθίζουν νέους κυρίως καταναλωτές στην εξάρτηση από τα κινητά. Πάτε σε ένα γυμνάσιο και δείτε 13χρονα και 14χρονα πιτσιρίκια με κινητά. Θα μου πείτε αυτά φταίνε; Οι γονείς τους που τους παίρνουνε λέει κινητό για να ξέρουν ανά πάσα στιγμή πού είναι το καμάρι τους. Πού θα είναι; Το πρωί στο σχολείο, την υπόλοιπη μέρα με την οικογένειά τους θα είναι. Τι το θέλουνε το κινητό; Χώρια που ένα πιτσιρίκι άμα θέλει να ξεστρατίσει θα το κάνει όσο κι αν το καλείς στο κινητό του.
Έτσι λοιπόν έχουμε ένα καρτέλ τριών εταιριών (είναι της μόδας αυτές τις μέρες η λέξη αυτή, ε;) που εφαρμόζοντας την ίδια εμπορική πολιτική αισχροκερδούν σε βάρος της τσέπης μας. Με το κράτος στην καλύτερη περίπτωση ανίκανο παρατηρητή και στην χειρότερη ικανό συνεργό των πρακτικών τους.

Για να δούμε τώρα τι συμβαίνει στα αυτοκίνητα. Τα ίδια κι απαράλλαχτα, μόνο που εδώ οι εμπορικές πολιτικές δεν περιορίζονται στα γεωγραφικά μας σύνορα επειδή οι εταιρίες που τα εμπορεύονται πωλούν το ίδιο προϊόν παγκοσμίως, άρα οι πολιτικές τους είναι παγκόσμιες. Εμάς όμως η γειτονιά μας είναι που μας νοιάζει, άρα ας δούμε τι γίνεται εδώ.
Ο απίστευτος Ελληνάρας έχει το κόμπλεξ της μικροφαλλίας. Θέλει να αποκτήσει κάτι που θα μεγεθύνει το πέος του, ψάχνει διαρκώς μια προέκταση. Τι καλύτερο λοιπόν από ένα αστραφτερό καταλυτικό καμάρι… Και μάλιστα όχι ένα για να μεγαλώσουμε το πέος όλης της οικογένειας. Όχι. Πρέπει το κάθε μέλος της οικογένειας να μεγεθύνει το δικό του πέος, άρα αυτοκίνητο για όλους. Μετά λέμε γιατί έχουμε κυκλοφοριακό πρόβλημα στις πόλεις μας. Πώς να μην έχουμε; Αφού οι πόλεις φτιάχτηκαν με δρόμους που σηκώνουν το 1/3 των αυτοκινήτων που υπάρχουν σήμερα. Τέλος πάντων, ας επανέλθουμε στο θέμα μας…
Κι εδώ πέφτει πολύ διαφήμιση, κυρίως στην τηλεόραση και στις εφημερίδες, ειδικά στις κυριακάτικες εκδόσεις τους. Εκεί αν έχετε προσέξει υπάρχουνε οι ολοσέλιδες καταχωρίσεις, εκεί υπάρχουνε κατά καιρούς και ειδικά ένθετα για να ενημερωθεί (υποτίθεται) ο πολίτης για τις νέες τάσεις της αυτοκίνησης. Στις τηλεοράσεις πάλι τα σποτάκια για τα αυτοκίνητα ποικίλλουν αλλά έχει πλάκα το ότι δείχνουν το αστραφτερό κινούμενο που διαφημίζουν να τρέχει σε απέραντες ευθείες (πάντοτε χωρίς άλλα αυτοκίνητα τριγύρω), ή να σκαρφαλώνει βράχους και βουνά αν πρόκειται για τζιπ. Καμία σχέση με την πραγματικότητα. Τη σκληρή πραγματικότητα που σε θέλει μποτιλιαρισμένο σε μια τεράστια ουρά να τρως το καυσαέριο του μπροστινού και να βλαστημάς την ώρα που καθόσουν στο τιμόνι. Θα ήθελα να ήξερα τι έπιασε τους Έλληνες κι αρχίσανε να αγοράζουν μανιωδώς οχήματα 4 επί 4. Πόσες φορές το χρόνο ένας κάτοικος της Αθήνας ή μια άλλης πόλης θα χρειαστεί να πάει σε τόσο δύσβατο δρόμο που μόνο ένα τετρακίνητο θεριό θα μπορέσει να τον μεταφέρει; Πες 4 με 5 φορές το χρόνο αν είναι κανένα οργισμένο γερόντι που νομίζει πως θα εξερευνήσει τον κόσμο. Κι όμως… Τους βλέπεις και χώνουνε τόσα λεφτά για να τα αγοράσουνε.
Αυτό είναι που μας ενδιαφέρει. Οι διαφημίσεις λοιπόν στα αυτοκίνητα πάντοτε τονίζουν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους, το οποίο παρουσιάζεται ως καινοτομία. Αυτό είναι κανόνας στην αγορά αυτοκινήτου. Ένα όχημα αποτελείται από εκατοντάδες εξαρτήματα με διαφορετικές ιδιότητες, ο πελάτης όμως αποδεδειγμένα θα αποφασίσει ποιο θα αγοράσει από ένα ή δύο το πολύ ξεχωριστά που του παρουσιάζουν ότι έχει. Για παράδειγμα κάποτε η Nissan διαφήμιζε ότι το Primera είχε πίσω οθόνη και αισθητήρα παρκαρίσματος που σφύριζε όταν πλησίαζες το πίσω όχημα ή κάποιο εμπόδιο. Αυτό παρουσιαζόταν λες και ήταν το φάρμακο κατά του AIDS. Αν εσύ βρε άχρηστε οδηγέ δεν νοιώθεις να παρκάρεις το αμάξι σου, ο αισθητήρας θα σε σώσει; Ήταν αυτός λόγος για να διαλέξεις αυτοκίνητο; Ή το X-Trail είχε λέει κάμερα στο μπροστινό παρμπρίζ για να καταγράφεις τις διαδρομές σου… Και η διαφήμιση έδειχνε ζέβρες να τρέχουν σε μια στέπα! Εντυπωσιάζεται λοιπόν ο κακομοίρης και το αγοράζει για την κάμερα. Βρίσκεται ξαφνικά μποτιλιαρισμένος στην Κατεχάκη και ψάχνει να βρει πού πήγαν οι ζέβρες της διαφήμισης!
Το εντυπωσιακό και θλιβερό βέβαια είναι πως οι περισσότεροι δανείζονται χρήματα για να αγοράσουν αυτοκίνητο. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός πως η αγορά αυτοκινήτου δεν γίνεται για να καλύψει μια ανάγκη αλλά μια επιθυμία. Καταλήγουν έτσι οι περισσότεροι να κάνουν μέσω τραπεζών (γιατί εκεί θα καταλήξουμε) μακροχρόνια συμβόλαια αποπληρωμής τέτοιων δανείων, με συμβάσεις μεσαιωνικού τύπου. Χαρακτηριστικά να σας πω πως αναφέρουν πως αν δεν πληρώσεις εμπρόθεσμα μια από τις δόσεις η τράπεζα δύναται να σου κατακρατήσει το όχημα (γιατί αν δεν το ξέρατε σε αυτήν ανήκει μέχρι και την αποπληρωμή της τελευταίας δόσης), ενώ σε περίπτωση τέτοια δεν σου επιστρέφονται χρήματα από αυτά που έχεις ήδη πληρώσει, αφού θεωρούνται ως ενοίκιο για το χρονικό διάστημα που χρησιμοποίησες το αυτοκίνητο! Τέτοια ευτράπελα… Αυτό μάλιστα το κάνουν κατά το τελευταίο συνήθως έτος της αποπληρωμής, αφού τότε τους συμφέρει. Γιατί να κατάσχουμε το αυτοκίνητο του κακομοίρη κατά το πρώτο έτος, αφού ακόμα έχουμε να παίρνουμε μπόλικα απ’ αυτόν.

Φτάνουμε λοιπόν στο αποκορύφωμα της μπαγαποντιάς. Φτάνουμε στα τραπεζικά προϊόντα και στο πώς αυτά σερβίρονται στον καταναλωτή. Αυτές τις ημέρες ήρθε στην Αθήνα μια επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αρμόδια για τα θέματα του ανταγωνισμού, και αποκάλυψε με επιτηδευμένα ευπρεπή τρόπο αυτό που όλοι ξέρουμε: την ύπαρξη συμπαιγνίας και καρτέλ στο χώρο των ελληνικών τραπεζών. Λες και μας είπε κάτι καινούργιο…
Από πού να αρχίσω για να σχολιάσω την καταλήστευση; Από τη χαώδη διαφορά μεταξύ των επιτοκίων καταθέσεων και χορηγήσεων; Αμφιβάλλω αν οι τράπεζες της Ουγκάντα εμφανίζουν τέτοια ψαλίδα. Καταθέτοντας χρήματα να παίρνεις στην καλύτερη περίπτωση 1,5% ενώ λαμβάνοντας δάνειο να χρεώνεσαι με επιτόκιο μέχρι και 9%, άσε τις πιστωτικές κάρτες που φτάνουν σε διψήφια νούμερα. Κι αυτό το κάνουν όλες οι τράπεζες ταυτόχρονα! Η τέλεια συνεννόηση. Ανταγωνισμός; Τι φρούτο είναι αυτό; Πλάκα μας κάνετε;
Έχει τύχει να διαβάσετε τους γενικούς και ειδικούς όρους ενός δανειοληπτικού συμβολαίου; Μεσαίωνας! Υπάρχει μέσα οτιδήποτε μπορείτε να φανταστείτε ώστε να αποκλείσουν την πιθανότητα ο δανειολήπτης να σηκώσει κεφάλι και να διαμαρτυρηθεί για οτιδήποτε. Αναφέρω χαρακτηριστικά: Σε οποιαδήποτε αντιδικία σχετική με την εν λόγω σύμβαση, απόλυτη αρμοδιότητα για την επιδίκασή της είναι τα δικαστήρια των Αθηνών. Ξέρετε γιατί το βάζουν αυτό; Για να μην μπορεί εύκολα ο κάτοικος π.χ. των Σερρών ή της Ξάνθης να αντιδικήσει μαζί τους αφού ξέρει πως θα επιβαρυνθεί με έξοδα μετάβασης στην πρωτεύουσα, άσε που οι δικηγόροι τους προσπαθούν να αναβάλλουν την εκδίκαση της υπόθεσης ώστε ο πελάτης να υποχρεωθεί να κάνει το ταξίδι πολλές φορές, μέχρι να παραιτηθεί από την αξίωσή του. Τα οποιαδήποτε δικαστικά έξοδα επίσης επιβαρύνουν πάντοτε τον δανειολήπτη, το γράφουν μέσα κι αυτό! Και τόσα άλλα…
Την ιστορία με τα πανωτόκια φαντάζομαι πάνω – κάτω την ξέρετε. Όσοι από εσάς γνωρίζουν μαθηματικά θα καταλαβαίνετε πολύ καλά τη διαφορά που έχει το τελικό αποτέλεσμα του ανατοκισμού, όσο συμπιέζεται ο χρόνος αυτού του ανατοκισμού. Αν μπορούσαν θα έκαναν ανατοκισμό του κεφαλαίου κάθε μέρα οι αλήτες! Τι κι αν έχουν βγει καταδικαστικές αποφάσεις από δικαστήρια για το θέμα αυτό; Αδιαφορούν. Επικρατεί το δίκαιο του ισχυρότερου. Ξέρετε πόσες οικογένειες έχουνε φτάσει στην καταστροφή από αυτήν την υποτίθεται νόμιμη αλητεία; Πόσα σπίτια και πόσες περιουσίες βγήκαν σε πλειστηριασμό όταν οι ιδιοκτήτες τους πνίγηκαν από το βραχνά των ανατοκισμένων δανείων τους;
Με τον τρόπο αυτό λοιπόν αισχροκερδούν και αυτοί. Αν δείτε αποτελέσματα ισολογισμών των ελληνικών τραπεζών θα δείτε απίστευτα κέρδη, δυσανάλογα με τα οικονομικά δεδομένα της εποχής μας. Αντλούν έτσι λοιπόν τεράστια κεφάλαια και άνετα ρίχνουν μπόλικο χρήμα σε διαφήμιση. Βάζουν τον κόσμο να παίρνει εορτοδάνεια, διακοποδάνεια, φοιτητοδάνεια κλπ κλπ… Άκουσον, άκουσον… Να πάρεις λέει δάνειο για να πας διακοπές! Δεν έχεις λεφτά για διακοπές; Κάτσε σπίτι σου! Συλλογίσου την ώρα που θα παίρνεις το καράβι να γυρίσεις πίσω. Οι διακοπές θα έχουνε γίνει καπνός κι εσύ θα πρέπει να δουλεύεις όλο το χειμώνα, να κάνεις το σκατό σου παξιμάδι για να τους ξεπληρώσεις! Ούτε εδώ κρατικός παρεμβατισμός! Τίποτα…
Μετά σου λένε πως οι τράπεζες είναι οι στυλοβάτες της οικονομίας μας, και πως είναι η ατμομηχανή της ανάπτυξης κι άλλες τέτοιες μπούρδες…

Δύσκολα ίσως ένα άρθρο σαν αυτό μπορεί να αλλάξει την κατάσταση. Αν μπορείτε όμως μιλήστε για όλα αυτά σε κάποιον φίλο σας πριν αυτός αποφασίσει να κάνει συμβόλαιο κινητής τηλεφωνίας, πριν αγοράσει αυτοκίνητο ή πριν συμβληθεί με μια τέτοια μεσαιωνική σύμβαση με κάποια τράπεζα… Ίσως σας ευγνωμονήσει κάποτε!